De Blanken kregen de klok
en de Tanzanianen kregen de tijd......
Zo luidt een Tanzaniaans spreekwoord.
De donderdagmorgen (gisteren) begon zoals elke ochtend in de afgelopen twee weken. Prachtige geluiden. Burgers Bush in Tanzania, zeg maar. Alleen op die ochtend geen water. Da's even wennen. Er heerst droogte in Tanzania. Men kijkt hunkerend uit naar regen. De watervoorraad van het Sengerema District Hospital bevindt zich onder het reservestreepje. Als je dat op het dashboard van je auto ziet, ga je op zoek naar een tankstation. Dat kan hier niet. Men is afhankelijk van het regenwater en van water uit het Victoriameer. Dat moet dan met tankwagens gebracht worden. Dat is duur en het duurt enkele dagen voordat het in Sengerema aangevoerd is. Zuster Marie José maakt zich zichtbaar zorgen. Zij moet de eindjes aan elkaar knopen. En die eindjes zijn hier heel kort...
Als er geen water is, kunnen de operatiesets niet gesteriliseerd worden. En we hebben vandaag nog wat operaties te doen.....
Dan maar ongewassen en ongeschoren naar het ziekenhuis. Beetje jaloers op Jan, die zich niet hoeft te scheren; alleen zijn baard af en toe bijsnoeien.
Het is vandaag weer een nationale feestdag. Een soort zondag dus. De OK medewerkers hebben toch beloofd om te komen. En om vroeg te komen. " Acht uur " zei Erik.
Om acht uur nog niets te zien. Dan maar even over de ICU. De patiënten doen het goed. Ik probeer erachter te komen of de schildklierpatienten niet hees zijn. Ik probeer Vader Jacob te zingen en hoop,
dat ze in zullen haken. Niets daarvan; ze kijken me met grote ogen aan en denken het hunne van.
"Rare blanke snijboon" zullen ze gedacht hebben. Met behulp van de nurse komt de vraag uiteindelijk
door en lachen ze de tanden blank. Gelukkig doen alle stembanden het.
Op de afdelingen worden de ontslagbriefjes geschreven. Alles in tweevoud want carbonpapier hebben ze niet. Jiska zet twee tevreden patiënten met een slanke hals op de plaat en laat op haar telefoon de foto zien van de verwijderde schildklier. De patiënten maken een foto van de foto om in hun dorp verslag te doen van de blanke dokters. Soms denk ik aan Herge's Kuifje in Afrika. Alles is zo herkenbaar.
Om negen uur worden we door Jiska geroepen, dat de OK op ons wacht! Erik is al bezig met een osteotomie. De Makita-boor zingt in volle glorie en overstemt Michael Jackson, die hier razend populair is. De eerste schildklier is vrij snel klaar. De tweede patiënt heeft volgens de papieren een "giant"- schildklier. Ik schrik ervan.
beentje voor; ook voor de Tanzanianen is dit een spektakel.
Anderhalf uur en een hele natte rug later ligt hij " in het bakkie". Een welgemeend " Asanta sana" (dank je wel) gaat er door de OK en ieder begroet elkaar met een Tanzaniaanse High Five. De
Tanzaniaanse OK assistent vraagt of hij mijn OK pak mag hebben. Dat mag hij. Hij glimlacht breed vanachter zijn mondmasker.
Jan is naar de kinderafdeling gegaan om de baby met de pylorushypertrofie te bekijken. Acht weken oud en 3800 gram licht. Het kind houdt niets binnen en blijft spugen door de vernauwing in de maaguitgang. Blijkbaar komt dit hier niet veel voor. Jan overlegt met het anesthesie-team. Doorverwijzen naar Mwanza is geen optie. De ouders hebben zelfs geen geld voor de reis daarheen, laat staan voor de medische behandeling. Niets doen betekent de dood van dit mooie kleine kind.
Om twee uur zijn we zover. Behendig wordt er een mini-mini tube in de luchtpijp gebracht. Erik assisteert mij. Het is een prachtige ingreep. Met een klein sneetje in de bovenbuik halen we de maag
naar buiten en er is inderdaad sprake van een heuse pylorushypertrofie.
diagnose zonder de diagnostiek die wij in Nederland voorhanden hebben. Jammer genoeg zijn de co-
assistenten er niet. We verrichten een klassieke pyloromyotomie en zien het slijmvlies van de maag fraai uitpuilen. Het kind is gered en dat geeft een enorme kick.
Jiska legt de operatie uit aan de moeder. Zij komt uit een arme stam en spreekt geen Swahili. Een andere vrouw tolkt.
Zuster Marie José stiefelt weer door de OK en mijn onderbuikgevoel vertelt mij dat er weer extra werk aan de winkel is. We hadden op woensdagavond besloten om op donderdagavond al naar Mwanza af te reizen. Allereerst omdat Erik, Jiska en Jan op vrijdagmorgen al vroeg op het vliegveld aldaar moesten zijn en daarnaast omdat zich een Amerikaanse sponsor gemeld had, die met Erik verder wilde praten over een ontwikkelingsproject. Dat zou dan mooi op donderdagavond in Mwanza kunnen plaatsvinden.
De koffers waren dus op donderdagmorgen- en middag gepakt, toen Erik met zuster Marie José nog een tibia-pen inbrachten voor een onderbeensbreuk.
Afscheid van Mamma Nema, van Niek en van zuster Marie José. Op het overdekte terras van wat in de afgelopen weken ons thuis geweest was. Met de helle spaarlamp aan het plafond. Met de schakelaars, die soms " dood" waren. Met de kraan, waar soms geen water uit kwam, met het bed met de klamboe, met de zelfbedienings-douche. Ook de OK assistent komt nog even langs. Hij had mijn OK-pak al en bedankt nogmaals. Jan trekt spontaan zijn polo uit van de Brandweer uit Kleef. De Klevner Feuerwehr is nu voortaan ook present in Sengerema...
En kleine opsomming van wat we de afgelopen negen dagen geopereerd hebben:
6 - osteotomie femur
6 - osteotomie tibia
1 - parotistumor
1 - beklemde liesbreuk met darmresectie
2 - scrotaal hernia
8 - klompvoeten
4 - Achillotomieen
2 - genu valgus
2 - elleboogluxatie.
1 - elleboogfractuur.
4 - femurfracturen
3 - overige osteosynthesen
1 - schouderluxatie
12 - halfzijdige schildklieren
4 - totale schildklieren
1 - hygroma colli
1 - recidief littekenbreuk buik
2 - laparotomie purulente peritonitis.
1 - laparotomie kind Burkitt lymfoom met ileus
1 - laparotomie voor volvulus sigmoid
3 - amputaties ledematen
1 - hernia epigastrica
1 - prolaps stoma.
1 - zwelling lies
2 - osteomyelitis sequester.
1 - anus plastiek
1 - pyloromyotomie. 1
In totaal zo' n kleine 70 ingrepen.
Na het afscheid van Sengerema verliep de terugreis goed. Ik had het idee, dat veel meer kinderen maar ook veel meer volwassenen ons toezwaaiden. Gekscherend: " ze zijn blij, dat we vertrekken". Weer de pont met de kleine handelaren. Weer de gebruikelijke chaos bij het in- en uitladen. Aankomst in Mwanza in het donker. Weer lijkt de hotelkamer mooier dan de vorige week.
Een laatste maaltijd samen met een lekker Serengeti biertje. Herinneringen en anekdotes. Weemoed en opluchting. Het Werk zit erop
Vanochtend zijn Erik, Jiska en Jan om 10:00 uur vertrokken voor hun vlucht van Mwanza naar Nairobi. Morgen, zaterdag zullen zij in Amsterdam landen.
Aly en ik reizen morgen nog een paar dagen verder.
We zijn moe, maar voldaan. We hebben geen gemakkelijke tijd gehad hier. Maar er is een hechte vriendschap ontstaan binnen ons team maar ook met de mensen van het ziekenhuis.
Tanzania is een prachtig land met mooie mensen. Maar ook een land met een onbeschrijfelijke armoede. We moeten zeker doorgaan om de mensen te blijven steunen. Ook is het maar een druppel op de gloeiende plaat. Het is goed te zien, dat de mensen op de OK het zo waarderen, dat helemaal hierheen zijn gekomen ook al hebben ze geen benul waar Nederland ergens ligt.
Erik en Jiska gaan door. Ze zitten nog boordevol plannen.
Vanuit Tanzania groeten wij jullie en danken jullie voor het lezen van al deze verhalen.
Het team van september 2015:
Erik, Jiska, Jan, Aly
en Felix
Zoals Erik zegt: Afrika doet iets met je.
BeantwoordenVerwijderenDank je voor je bijzondere verhalen. M'n hart reisde met je mee.
Geniet van de eindeloze vlakte...