TERUGBLIK

1 april 2018

Door Bart


Hoog boven Tanzania vanuit het raampje van ons vliegtuig kijken we op het mooie land wat we weer verlaten. Het is prachtig groen. De regen van afgelopen weken heeft een groeizaam effect. Vanaf deze hoogte kijken we terug op een geslaagde uitzending! In welk opzicht? We hebben de meeste patiënten die waren geselecteerd om meer specialistische operaties te moeten ondergaan kunnen helpen. Door de komst van een chirurgisch/orthopedisch specialistisch team konden ze behandeld worden in Sengerema. Anders hadden ze daarvoor naar een ander ziekenhuis verder weg moeten gaan. De kosten voor de behandeling zou dan veel hoger uitpakken, de reis er naar toe langer en duurder. Er moet ook begeleiding (familie/naasten) mee op die reis om te zorgen dat eten en drinken verzorgd wordt in het ziekenhuis en eventueel extra medicijnen/verband/infuus gekocht worden.
Een van de patiënten die een vergrote schildklier had was gepland voor operatie, maar was de dagen ervoor gaan hoesten. Dat maakt het risico van de operatie en de narcose groter. We hebben de operatie uitgesteld en afgesproken dat ze aan het einde van de week nog een keer op controle zou komen om te zien of het weer beter ging. Ze had namelijk al betaald en er had al iemand uit haar omgeving een halve liter bloed gedoneerd. Dat moet bij elke (geplande) operatie vooraf gebeuren. Niet dat bij elke operatie ook daadwerkelijk bloed gegeven moet worden, maar wanneer dat nodig mocht zijn dan moet er wel een voorraad zijn. Op deze manier is van elke bloedgroep wat aanwezig in de “bloedbank”. Hiermee kunnen ook de patiënten die ernstige bloedarmoede hebben door andere ziekten geholpen worden en niet te vergeten de vrouwen die in het ziekenhuis bevallen, die een flinke bloeding of een keizersnede moeten ondergaan.
Donderdag middag kwam ze terug en het ging al weer een stuk beter. De longen klonken goed en ze hoestte af en toe wat blank slijm op. Samen met de anesthesie hebben we besloten om ze dan toch maar op vrijdagochtend te opereren. Eigenlijk wilde we geen grotere operatie meer op de laatste dag doen omdat je de complicaties dan niet meer zelf kunt zien of behandelen. De narcose en de operatie liepen voorspoedig. Toen het beademingsbuisje eruit gehaald kon worden, moest ze wel even flink hoesten..... De wond zwol in enkele minuten fors op... Een nabloeding! Irma heeft de patiënt weer snel in slaap gemaakt en we hebben de wond opengemaakt en het bloed en wat bloedstolsels verwijderd. Nog eens heel secuur alles nagelopen, maar geen grote bloeding gevonden. Nu maar een drain achtergelaten en hechtingen gebruikt die er snel uitgehaald kunnen worden. Want wij zouden 2 uur later het ziekenhuis verlaten en weer naar Mwanza gaan. Vlak voor we weg reden hebben we de patiënt nog even bezocht en ze lag er goed wakker bij zonder zwelling van de wond en via de drain liep maar een beetje vocht af. Volgende keer toch maar aan het principe vasthouden!
We hebben bijzonder veel ondersteuning gehad rondom en tijdens deze uitzending. Het Slingerland Ziekenhuis en in het bijzonder de groep chrirurgen. Zij maken het mogelijk dat er twee maal per jaar een team naar Sengerema kan en dat er spullen zijn die in Nederland niet meer nodig zijn, maar hier nog prima bruikbaar blijken. Het ziekenhuis in Sengerema, die gezorgd heeft dat we onderdak hadden, ook al was het de eerste week op verschillende plekken. Zuster Marie Jose, die zorgt dat we toegang hebben tot het ziekenhuis en dat de instanties  er van op de hoogte zijn. Maar ook de ervaring die ze inbrengt en de kennis van het doolhof aan (on)mogelijkheden om de zorg voor allerlei groepen te regelen. Hilde die een deel van de daarbij horende bureaucratie voor haar rekening heeft genomen. Maar ook hebben ze beide al een behoorlijke voor selectie van de potentiële patiënten gedaan, waardoor we voortvarend van start konden gaan. Hilde was ook heel betrokken en denkt in oplossingen en niet in problemen. Ze heeft een frisse kijk en is communicatief sterk, door haar Swahili kennis, maar ook door haar innemende enthousiasme en de voortdurende ontwapenende lach. Maar niet alleen in het ziekenhuis maar ook daarbuiten is ze betrokken. Ze heeft ook enorm veel te vertellen over van alles en nog wat. We vroegen ons af of ze tijdens haar slaap nog gewoon door blijft praten. Daar heeft ze haar bijnaam kletskous aan te danken. Maar never a dull moment! We hebben heel wat gezellige uurtjes op haar veranda doorgebracht. En daar ook kunnen genieten van een heerlijk drankje en lekker koffie. Maar vooral ook van de kookkunsten van Cecilia, die naast ook een heerlijke lach van lokale ingrediënten de lekkerste gerechten weet te maken. Ook het door haar gebakken brood was elke keer weer fantastisch! Daarnaast zorgde ze ook voor schone (OK)kleren. In het begin hadden we vers gebakken brood van een heuse Nederlandse bakker, die ook een vestiging heeft in Kampale Oeganda zo’n kleine duizend km verder weg... door Jesse, de broer van Jiska, naar ons toegestuurd! En hij leent zijn Toyota Landcruiser voor deze 2 weken uit waardoor wij makkelijk ons konden verplaatsen.
Het OK-team hebben we al vaker genoemd. Naast dat ze betrokken en consenscieus zijn, stond er bijna elke operatie een team wat elkaar en ons goed liet functioneren. De dirigent van de OK-ploeg Stephen had het weer goed voor elkaar! Maar ook de rest van de staf, zoals de nurses op de afdelingen en vooral op de IC zorgden dat het op de afdelingen goed verliep. De fysiotherapie, die eigenlijk een revalidatie afdeling is, maken dat de juiste patiënten geopereerd worden en dat de nabehandeling goed verloopt.
Vanuit Krijnen Medical hadden we naast textiele petjes een hoofdlamp op accu’s. Gelukkig was er deze uitzending geen stroom uitval van betekenis, maar wel een heel fijne back-up voor het geval dit in de toekomst wel weer het geval is. De 2 omnitracts passen niet in de huidige autoclaaf, maar dat is met de in gebruikname van de nieuwe sterilisatie afdeling met een grote autoclaaf binnenkort ook opgelost.
Er staan op OK inmiddels 2 ERBE diathermie apparaten, een van de firma zelf gekregen en de ander uit het Alrijne Ziekenhuis. Ze doen het nog steeds prima!
Voor de nazorg hadden we dankzij de vader van Louise een voldoende voorraad pijnstillers tot onze beschikking. dit heeft heel wat pijn gescheeld voor de patiënten die wij onder handen hebben gehad! Ook is onze malaria profylaxe dankzij hem veel minder zwaar geweest!
Natuurlijk zijn er nog veel meer bijdragen geweest. We vergeten er vast nog een paar. Maar het is een fantastisch gevoel zoveel wind in de rug te ervaren.

TOT ZIENS TANZANIA

1 april 2018 - Sengerema, Tanzania

Door Irma

Het zit er weer op........ 2 weken in Sengerema Hospital. Het was intensief, leerzaam, leuk, gezellig, hard werken, lachen, ontspannen etc. Het is nu wel even afkicken hoor ......
Voor mij was dit nu de 2e keer in Sengerema Hospital, ik heb het idee nu weer een iets beter beeld te hebben gekregen van hoe het hier is en wat de mogelijkheden zijn.
Sterker nog, soms betrap ik mezelf op de Tanzaniaanse manier van werken. Zuinigheid en flexibiliteit is hier geen overbodige luxe. Je denkt na over de spullen die je nodig hebt, zeker geen overbodige spullen gebruiken of uit de verpakking halen. Gazen zijn er alleen in steriel vorm, doekjes kennen ze niet, dus als je die nodig hebt, pak je de magische ‘altijd’ steriele tang om een gaasje uit een grote steriele pot te halen. Als je een spuitje helemaal leeg drukt gaat ie op slot, dan kun je hem niet meer gebruiken, dus als je het spuitje wilt hergebruiken moet je hier even aan denken. Steriliteit is weer een ander issue, een blaascatheter inbrengen, dat gaat verre van steriel, maar laten we eerlijk wezen, we hebben geen blaasontsteking door de catheters gezien deze uitzending. Dus ja, daar staan we dan met ons goede Westerse gedrag.
Op mijn eigen vlak (anesthesie/sedatie en pijnstilling) zie ik wel (kleine) mogelijkheden om hier in het ziekenhuis te kunnen ondersteunen wat mogelijk een duurzame aanvulling zou kunnen zijn. Het zou bijvoorbeeld fantastisch zijn als we voor kleine ingrepen en wondverzorging (o.a. verbandwissel bij brandwonden, wat meestal kinderen zijn), het voor de patienten ook zo comfortabel mogelijk kunnen maken. Het zijn namelijk vaak pijnlijke ondernemingen, nu wordt er of niets gegeven of diepe anesthesie waarvan de patienten nadien nog uren slapen (of lang liggen te trippen op de ketamine). Of we hierin kunnen bijdragen is afhankelijk van beschikbaarheid en kosten van o.a. middelen/medicijnen, veiligheid, behoefte en leergierigheid van het anesthesieteam. De behoefte is er zeker, beschikbaarheid moet onderzocht worden. Kosten, da’s nog een dingetje natuurlijk, hier zal creativiteit een belangrijke rol in gaan spelen en wat betreft veiligheid waarborgen, dat zie ik positief en over de leergierigheid maak ik mij geen zorgen. Al met al genoeg huiswerk.
Donderdag zijn we naar de kerk geweest, dit ivm witte donderdag. Het geloof speelt hier in Tanzania een enorme belangrijke rol. Afspraak was dan ook dat de operaties donderdag om 15.00uur klaar moesten zijn zodat iedereen de gelegenheid had om naar de kerk te gaan. Aangekomen bij de kerk was het een drukte van belang, de kerk zat vol en buiten de kerk zaten veel mensen waaronder ook veel kinderen op stenen en op de grond. Het was leuk om mee te maken, ze hebben een mooi koor en iedereen zag er op zijn ‘paasbest’ uit. Er werden speciaal voor ons plastic stoelen gehaald zodat we konden zitten, dat voelde een beetje opgelaten, ook wij kunnen op de stenen en grond zitten, maar dat was toch echt niet de bedoeling.
Wat hebben we genoten van de aardige mensen die we in en om het ziekenhuis hebben ontmoet. De hartelijkheid en dankbaarheid is fantastisch. Zo ook het enthousiasme en op welke wijze het Tanzaniaanse OK-team ons ondersteunde en hoe behulpzaam ze waren. Wij kunnen allemaal wel mooie ideeën en plannen hebben maar hoe je het ook bekijkt, Tanzania is een ander land, heeft een andere cultuur, andere mogelijkheden, andere hulpmiddelen en andere gewoonten. Samenwerking is onontbeerlijk om zo’n uitzending te laten slagen. Ook ons team uit Nederland bestond uit allemaal fijne mensen, fijn om hier deel van te mogen uitmaken. Met een tevreden en positief gevoel stap ik het vliegtuig in naar ons eigen koude kikkerlandje. Tanzania wie weet tot snel...

TAMTAM, ALIAS EN GEMIS VANAF DE VERANDA

30 maart 2018 - Sengerema, Tanzania

Auteur: Hilde

Ik zit weer alleen op mijn veranda, het chirurgisch team uit Doetinchem is net weer vertrokken naar Mwanza na twee weken van hard werken en gezelligheid in Sengerema. Cecilia, die altijd voor mij werkt, heeft de afgelopen twee weken voor ons allemaal gekookt en dus was het elke avond een drukte van belang bij mij op de veranda. Dat is nu dus wel weer een beetje stil. Naast alle gezelligheid ’s avonds is er ook hard gewerkt; ik denk dat er nog nooit zoveel vrouwen met een vergrote schildklier zijn geopereerd in twee weken tijd door Bart, de mondelinge tamtam was langzaam zijn werk gaan over de resultaten die deze week hier zijn behaald. Gisterenmiddag kwam er een vrouw uit Geita (70 km verderop) die viavia had gehoord dat er een goede chirurg was in Sengerema die grote schilklieren kon opereren, dus zo kregen we er tot op de laatste dag elke keer weer nieuwe patienten bij. Ik heb al aan Bart geopperd dat als hij zou blijven we een schildklierpoli voor hem zouden openen! Ook de grote groep kinderen met kromme beentjes en mensen met oude slecht genezen botbreuken hebben weer een betere toekomst gekregen door Erik. Dit werd allemaal mede mogelijk gemaakt door de Jiska, alias mama Staal, die de planning beheerde samen met Steven. De anesthesie verliep de afgelopen weken soepel onder leiding van Steven en met waardevolle aanvulling op het anaesthesie team door Irma, alias mama Boll. Ik denk dat ze deze naam niet meer kwijt raakt, want Bart heeft deze naam met verve geadopteerd! Even voor de duidelijkheid: als je hier als vrouw trouwt dan noemt iedereen je voortaan mama+ ‘de naam van je echtgenoot’. Krijg je dan vervolgens een kind dan wordt je voortaan mama+’naam van je oudste kind’ genoemd. Een kleine inzage in de positie van de vrouw in Tanzania alhier…..

Maar voor bijnamen hoef je niet perse te trouwen. Sofieke en Louise hebben, waarvoor veel dank…, Steven het woord ‘kletskous’ geleerd en dit woord aan mij gekoppeld! (geen idee waar dit vandaan kwam…;-)) Als ik nu voortaan ’s ochtends de OK oploop wordt ik hartelijk met een vrolijke lach erachteraan begroet door Steven met: ‘heyyyyyy kletskous, habari?!’ ipv ‘ goedemorgen doktari Hilde’. Asante sana Sofieke en Louise! Zoals je leest was het niet alleen gezellig op de veranda maar is er zoals gewoonlijk ook veel gelachen op OK. Sofieke en Louise hebben naast dat ze met Erik en Bart hebben geopereerd, ook geholpen met sectio’s en allerlei kleine ingrepen op de minor OK, een welkome hulp. Kortom ik ga het team missen.

Het was voor mij een bijzondere uitzending want de volgende keer als het team komt ben ik weer terug in Nederland. Ik ben hier langzaam aan het afronden en overdragen, het valt echter niet mee om deze bijzondere en mooie plek te verlaten. De halfjaarlijkse uitzendingen van Erik zijn steeds weer een welkome hulp naast de vele whatsapp consulten die ik regelmatig in heb gezet voor advies van de behandeling van de trauma patiënten die ik in de afgelopen 2 jaar met hulp van Erik naar me toe heb getrokken. Ik zeg zoals altijd ‘Karibu tena’ tegen het team, want natuurlijk zijn ze weer erg welkom over 6 maanden. Maar met een beetje pijn in mijn hart dit keer, het is een van de vele dingen die ik ga missen. De volgende groet is beter vandaag; safari njema; goede reis! 

'Kleine ingrepen'

Vandaag is ons operatieprogramma niet zo groot. Een patiënte die geopereerd zou worden aan een schildklier had nog niet betaald dus het was een beetje de vraag of dit door zou gaan, en ook het programma van Erik was niet heel druk. 

Dus hebben we tijd voor uitgebreide visite. De geopereerde patiënten liggen inmiddels over het hele ziekenhuis verspreid. We beginnen op de IC. Daar ligt de patiënt die vorige week donderdag geopereerd is aan zijn buik (door Hilde en mij). Helaas is hij niet goed opgeknapt, integendeel. Hij ging alleen maar verder achteruit. Een CT-scan om meer te weten te komen over het probleem is er niet, dus we moeten helemaal afgaan op dat wat we van de patiënt kunnen aflezen. Gisteren zagen we geen andere oplossing dan opnieuw de buik open te maken. Maar goed ook! De darmnaad was los, en de buik was vol met ontlasting. Na het schoonspoelen van de buik werd er een stoma aangelegd. Zo’n stoma is nog wel een dingetje. Want na de operatie moesten we op zoek naar stomamateriaal. Het moest ergens liggen in de kast, maar waar..? Deel 1 van 2 werd gevonden,de rest duurde wat langer. Ik was ontzettend benieuwd hoe het vandaag met deze patiënt ging. Gelukkig leeft hij nog, en is niet verder achteruit gegaan. Ik hoop dat hij de komende dagen opknapt!

Na de visite konden we rustig aan beginnen met opereren. Barts patient mocht toch geopereerd worden, zonder dat er al betaald was. Dat het programma vandaag niet heel druk was, betekent niet dat er niets te doen is. De aanloop van patiënten gaat gewoon door! Met name veel patiënten die komen voor een ‘kleine ingreep’. Steven nam de anesthesie voor zijn rekening, zodat Louise en ik aan de slag konden. De eerste paar patiëntjes zijn jonge kinderen met brandwonden. Er komt geen pijnstilling aan te pas, alleen narcose om de wonden te kunnen verzorgen en te verbinden. Irma is ons collectief geheugen om de kinderen wel iets van pijnstilling te geven. Louise zoekt het daarnaast in de hoek van de afleiding, en blaast van ballonpoppetjes van handschoenen (zie foto’s!). Verder kwam er een 9-jarig meisje met een osteomyelitis (ontsteking van het bot), waar we de opening naar de huid groter hebben gemaakt en de wond hebben gespoeld. Een man met lepra die een abces had aan de stomp van zijn geamputeerde been. Een man die met gevangenisbewaking naar het ziekenhuis kwam met een gebroken been bij wie we  een circulair bovenbeengips hebben aangelegd. Een wondcontrole van een geamputeerde vinger van vorige week.  Er waren nog wat patiënten aangekondigd voor wondverzorging, maar die zijn door Steven weggestuurd. Ze moesten eerst gaan betalen. Morgen zijn ze misschien de eerste in de rij.

RECLAMESPOTJE: IK BEN VOOR!

28 MAART 2018 

Vandaag een berichtje met een iets andere strekking dan anders. Gisteren is er namelijk een voorstel ingediend bij VOOR. Deze organisatie houdt een VOORbeeldverkiezing en de winnaars krijgen een mooi bedrag om hun project te financieren (meer informatie: http://www.voor.nl/voorbeeld). Winnen kan als er gestemd wordt! Daarmee een oproepje aan alle trouwe lezers en iedereen die zich betrokken en/of verbonden voelt met Sengerema Hospitaal. 

Stel dat Sengerema Hospitaal op de 1e, 2e of 3e plaats eindigt, dan zijn dit de doelen waar het geld aan uitgegeven zal worden:

1.C-boog: De beschikbaarheid van een Röntgenapparaat op de operatiekamer, die gebruikt kan worden voor het doorlichten tijdens operaties, stelt Sengerema in staat hun groeiende groep patiënten met botbreuken veel adequater te behandelen en beter zorg te leveren. Nu is de praktijk, dat veel patiënten met complexe botbreuken weliswaar verwezen worden. Kosten ca. 25.000 euro.

2.Operatietafel: Dit betreft een tractietafel, met name voor trauma operaties. Kosten ca. 20.000 euro

3. Digitaal Röntgenapparaat: Dit project is een lang bestaande wens van het ziekenhuis ter vervanging van het oude apparaat. Kosten ca. 4.000 euro

Stemmen gaat als volgt:

1. Ga naar http://www.voor.nl/voorbeeld-projecten.

2. Log in met facebook of LinkedIn (of allebei, want je mag 2x stemmen).

3. STEM!

Appeltje-eitje toch? Superbedankt!

Goed te verkroppen..

Door Bart. 

Bij de eerdere keren na aankomst in het ziekenhuis in Sengerema kwamen Erik en Jiska velen bekenden tegen die ze begroeten. Deze keer waren er ook een aantal die Irma en ik van vorige uitzending herkenden, en zij ons ook. De hartelijkheid is hartverwarmend. Het voelt echt als een warm bad, fijn om deze mensen weer te mogen ontmoeten.
Eerdere keren moesten we eerst de patienten zien en selecteren welke we konden helpen en wanneer we dat dan zouden gaan doen. Deze keer waren er al een aantal patienten door Hilde en Marie Jose geselecteerd, opgenomen, vooronderzoeken gedaan, en al patienten nuchter gehouden. Dus we konden al vast op de eerste dag met een team een operatie programma starten. De patienten voor Erik moesten nog wel op de eerste dag gezien worden om te selecteren en de planning te maken.
Er zijn voor deze 2 weken ongeveer 10 patienten met een vergrote schildklier geselecteerd en er druppelde afgelopen week nog enkele binnen omdat over de regionale radio het bericht was verspreid dat het Nederlandse team weer in Sengerema aan het werk ging.
In de westerse wereld zijn er heel wat mensen die door hun overtollig lichaamsvet hun onderlijf niet goed kunnen zien. Maar als in je hals een enorme bal zit is het niet alleen lastig om naar beneden te kijken, maar ook om te kunnen functioneren, bijvoorbeeld om te werken op de akker, de was te doen of te koken. Doe maar eens een halskraag om of dikke sjaal en je snapt hoe het is. Ook beweegt de schildklier bij slikken mee, doordat deze vastzit aan de adamsappel. Als dat dan een grote massa is dan beweegt die bal ook telkens mee bij slikken. Dat is niet prettig. Naast de last bij het slikken kan het soms zelfs ook lastig zijn bij ademhalen en platliggen. Sommige vrouwen schamen zich ook voor zo’n bult in de hals en willen/ durven er niet mee op de foto.
Dus maandag konden we meteen aan de slag met 2 sterk vergrote schildklieren. Dinsdag stonden er ook nog 3 op het menu.
Het formaat wat we hier opereren komt in Nederland (zogenaamde krop) nauwelijks meer voor, sinds er in ons voedsel voldoende Jodium zit door toevoeging aan zout (JoZo=Jodium houdend zout). Het is een uitdaging voor de chirurg maar ook voor de anesthesie. Doordat de enorme bult(en), die weer bestaan uit heel veel kleinere bultjes, ook de luchtpijp uit het midden duwen is bij narcose het inbrengen van een beademingsbuis in de luchtpijp voor anesthesiologen in Nederland vaak reden om extra hulpmiddelen bij de hand te hebben, als het met de gebruikelijke techniek niet lukt.
Deze extra hulpmiddelen zijn er niet in de meeste Tanzaniaanse ziekenhuizen en hier  werken ook bijna geen anesthesiologen. De narcose wordt hier verzorgd door Anesthesie medewerkers. Ze zijn eerst opgeleid tot Operatie Kamer verpleegkundigen en daarna volgen ze een opleiding voor anesthesiologie. Het niveau is niet te vergelijken met de westerse maar dit geldt ook wat betreft de mogelijkheden. Maar
dat ze heel handig zijn blijkt wel uit alle patienten die we hier aan die grote schildklieren opereren. Elke keer lukt het ze, soms enkele extra pogingen om met de standaard techniek het beademingsbuisje te plaatsen. Echte “fundi”, vakmensen!
Terwijl we donderdag met de 7e schildklieroperatie bezig waren, dit keer waarschijnlijk een kwaadaardige schildkliertumor, heeft Jiska de eerste 5 patienten van maandag en dinsdag naar huis laten gaan met instructies om over 6 weken te controleren of het resterende schildklierweefsel ter grote van een duimtop nog voldoende schildklierhormoon produceert. Ze waren samen goed voor het inleveren van 1 kg schildklier! De 5 vrouwen wilde ons graag allemaal bedanken, wat ze overigens telkens als we ze na de operatie bezochten ook al ruimschoots gedaan hadden. Omdat de operatie langer duurde dan verwacht hebben ze Jiska gevraagd om voor ze vertrokken nog een foto te maken waarop ze ons wilden bedanken door alle 5 de duimtop op te steken! Eentje om in te lijsten. Het was ontroerend om deze foto te zien. Dit geeft extra motivatie om de komende operaties ons beste beentje voor te zetten!

Genot

Door Sofieke Hofman

Het is weekend en daarmee tijd voor reflectie op de afgelopen week! Met zoveel ervaringen en exposure vliegen de dagen om. En ik ben onder de indruk! Wat is (het stukje wat ik gezien heb van) Tanzania mooi! Het Victoriameer met rotsige eilanden, vogels met knalkleuren die een heel bijzonder stemgeluid laten horen, bomen, planten en bloemen in prachtige vormen en kleuren… Daarbij is het werkelijk een genot om omgeven te worden met zoveel vriendelijke en vaak lachende mensen en collega’s met veel humor en geduld. Er staan elke dag nieuwe patiënten bij de uitgang van de operatiekamers te wachten tot iemand tijd heeft om zich te verdiepen in hun vraag. Jiska en Hilde spelen hier een grote rol in. Hilde kan veel problemen alvast in kaart brengen of oplossen, en Jiska zorgt ervoor dat een dossier of röntgenfoto onder de neus van een van ons komt. En soms moet er een (kleine) ingreep worden verricht, maar dan kan het zijn dat het vandaag niet lukt. Zo heeft een jongen 2 dagen gewacht bij de operatiekamers tot er iemand was die een punctie kon doen van zijn dikke knie. Of een jonge vrouw die aan het begin van de week werd opgenomen voor een operatie aan de zwelling in haar hals. Op vrijdag vroeg ze of er al bekend was wanneer ze geopereerd werd. Nog een paar dagen geduld. Maar tot nu toe heb ik nog bij niemand enig ongeduld of onbegrip kunnen vinden. 

Steven (chef anesthesie, opperhoofd planning én degene die soms kleine ingrepen, zoals wondverzorging, doet) zorgt ervoor dat alles zo strak mogelijk verloopt. We beginnen dus ook best vaak redelijk op tijd. De eerste week was al redelijk gevuld met verschillende operaties, en in de loop van de week zijn er allerlei operaties bijgekomen. Voor volgende week staat het nog niet helemaal vol, maar als het net zo gaat als afgelopen week gaat het vullend programma worden. Na 3 lange dagen (tot minstens 20 uur op de OK) wil zowel Steven, het operatieteam en anesthesieteam (die soms naast de dagdiensten ook avond/nachtdienst hadden gedaan!) als ons team op vrijdag op tijd stoppen met opereren. Maar zoals wel vaker voorkomt, was er sprake van de zogenaamde ‘Vrijdagmiddagcasus’:

2 dagen geleden werd er een man in het ziekenhuis gebracht met het verhaal dat hij een week geleden door een slang was gebeten in zijn voet. Inmiddels was zijn hele onderbeen aangedaan en hierdoor erg ziek (ik zal jullie de ‘vieze plaatjes’ besparen, geinteresseerden kunnen zich vanaf 3 april melden). De beste en enige optie op genezing zou het amputeren van het been zijn. Het amputeren van lichaamsdelen wordt hier heel moeilijk gevonden; en daarmee bedoel ik niet operatie-technisch. Het koste Hilde nogal wat moeite om de man en zijn familie te overtuigen dat dit echt nodig was. Uiteindelijk was het de verpleegkundige die zei: ‘Als je je niet laat opereren, ga je dood’. Daarmee werd de knoop doorgehakt om akkoord te gaan met een amputatie. 

Daarmee was nog niet alles geregeld. De man kwam het ziekenhuis binnen met een Hb 2.5 (ernstige bloedarmoede) waarvoor hij bloedtransfusies moest krijgen. Het is de bedoeling dat de familie dan bloed doneert wat aan de patiënt gegeven kan worden. Dus als je meerdere zakjes bloed nodig hebt, maar slechts 1 familielid met een geschikte bloedgroep, heb je een probleem. Zo was het nu ook. Met één zakje bloed was het Hb nog lang niet voldoende hoog om de operatie veilig te kunnen uitvoeren. Hilde naar de bloedbank: daar bleek wel een zakje voorraad te zijn van de goede bloedgroep, maar het is niet de bedoeling dat je de voorraad daarvoor gebruikt. Maar zonder bloed geen operatie. De insteek van de onderhandeling was als volgt: 2 familieleden van de patiënt komen doneren (met een andere bloedgroep), die zakjes gaan als voorraad in de koelkast, en de patiënt krijgt 2 zakjes uit de voorraad. 10 minuten discussie later hadden we deal en een uur later lag de man op de operatietafel. Het been is er af.  Ik ben erg benieuwd hoe de wond er uit ziet; maandag gaan we het inspecteren.

Op genezing hopen…

Auteur: Louise

Dag 4:

Vandaag op de blog weer een ander perspectief vanuit mij als arts-assistent in opleiding tot AIGT (arts Internationale Gezondheidszorg en Tropengeneeskunde, de nieuwe naam voor de opleiding tot tropenarts).

De eerste dagen waren toch wel behoorlijk wennen! Het ziekenhuis in Sengerema is behoorlijk groot en en een gezellige chaos. Overal hangen kleurige doeken in de lucht te wapperen en daktari Hilde rent van hot naar her om alles in het gareel te houden en ervoor te zorgen dat patiënten op tijd bloed te laten prikken en een familielid vinden die een bloedtransfusie voor ze kan geven. Daarbij kent ze al haar patiënten bij naam en die schudt ze dan ook gemoedelijk de hand. Maar deze gemoedelijkheid vind je eigenlijk overal in het ziekenhuis en van grapjes maken en lachen houden de mensen hier zeker! Het (correct) groeten van de lokale staff, wat een zeer belangrijke gewoonte is, levert ook altijd veel hilariteit op.

Helaas begonnen we de dag vandaag tijdens de visite met een slecht nieuws gesprek. Gisteren hebben we een man geopereerd aan een zwelling op de borst (zie verhaal van Irma), maar dit bleek te berusten op een kwaadaardige tumor die door het borstbeen kwam waar we niks aan konden doen. Een eventuele ct-scan zou nog kunnen helpen om te kijken hoever de tumor ingroeit en of er nog iets aan te doen is. Dit nieuws hebben we vanochtend aan hem verteld, maar waarschijnlijk is het voor hem niet mogelijk om voor een ct-scan te betalen en waarschijnlijk zijn er dan alsnog geen behandelingsmogelijkheden, dus voor hem kunnen we alleen het beste hopen.

Andere bezigheden van deze dag waren het visite lopen, waarbij we ontzettend veel aan Jiska hebben die in perfect Swahili de patiënten (en de patiëntjes na voet/ beencorrecties) van uitleg voorziet, en dan met name over de pijnmedicatie wat daar schort het hier af en toe aan. Gelukkig heeft Irma (als onze anesthesie expert) hier veel aandacht voor en voorziet de patiënten van goede nazorg en voldoende pijnstillers.

De rest van de dag is er weer veel geopereerd. Een aantal buikoperaties waarbij onder andere Sofieke een naad heeft gelegd,natuurlijk weer een schildklieroperatie en door Erik met name correcties van scheve beentjes en voetjes. Tussen de bedrijven door wordt er op de operatiekamers eten verzorgd wat voor iedereen smullen is en het harde werken wel beloond!

Zelf ben ik vandaag op de verloskamers geweest en mijn hoogtepunt was het verrichten van een keizersnede onder supervisie van Hilde.

Aan het einde van de dag werden we nog bij een patiënte geroepen op de IC die net was opgenomen met multi-orgaanfalen, op basis van nier- en of hartfalen of mogelijk nog een andere (onbekende) oorzaak. In deze setting is het niet mogelijk om snel aanvullende diagnostiek te doen of überhaupt de patiënte beter te maken. In zo’n situatie kunnen we alleen maar op genezing hopen…

Samen smullen op OK

Het resultaat van het harde werken van gisteren (reconstructie femur/ bovenbeen)

Erik met patient die aan beide armen is  geopereerd

Tropenartsen Hilde en Sofieke (i.o.) samen aan het werk

Een nieuwe 'doorsnee' dag in Sengerema Hospital

Dag 3 in Sengerema Hospital door Irma Prudon

Vanwege de drukke en lange dag gister waren we allemaal vermoeid en hebben we geslapen als een roos om weer fris aan de dag vandaag te beginnen.

De dag begon met een ronde langs de patiënten van gister. De 3 patiënten die aan de schildklier geopereerd zijn lagen er goed bij, geen gekke dingen en de patiënten zijn zeer blij dat ze van die bult in de hals af zijn. Louise heeft de wonden bekeken en verzorgd.  Het was leuk te zien hoe de patiënten (3 vrouwen deze keer) reageerden op de foto’s van voor en na de operatie. De eerste nacht na de operatie gaan deze patiënten naar de IC (Intensive Care) vanwege eventuele complicaties om de volgende dag naar de gewone verpleegafdeling te gaan. 

Om nog even terug te komen op de IC, het beeld moet hier mogelijk wat voor worden bijgesteld want het is niet vergelijkbaar met de IC in Nederland. Hier betekent het, dat dit een afdeling is waar bloeddruk en zuurstofgehalte in het bloed (saturatie) gemeten kan worden en eventueel een neusbrilletje met zuurstof gegeven kan worden via een converter apparaat (apparaat wat buitenlucht omzet in zuurstof), afhankelijk van stroom (dus als deze weer eens uitvalt, wordt het buitenlucht, helaas....). Beademing is niet mogelijk, dus ook geen optie. Het personeel is zoals overal in het ziekenhuis schaars.

Met de kinderen die Erik gister heeft geopereerd (klompvoeten en beentjes recht zetten) ging het ook allemaal goed. Een enkel kind was wat chagrijnig omdat de beentjes in het gips zitten en ja, dat geeft voor zo’n knulletje van een jaar of 4 toch wel frustratie soort de beperking van het gips.

Op de operatiekamers heeft tropenarts Hilde samen met Sofieke bij een kind van 7 jaar, die brandwonden in het gezicht heeft opgelopen door in het vuur te vallen, een contactuur van een oog opgeheven en een huidtransplantatie uitgevoerd om de wonden te bedekken. Volgende week kunnen we het resultaat bekijken, we houden jullie op de hoogte.

Jiska is enorm druk met heel de planning, sommige patiënten moeten vroeg in onze uitzending geopereerd worden om de eventuele complicaties op te kunnen vangen, bij patiënten moet het bloedgehalte bepaald worden, kinderen moeten op malaria getest worden en bij volwassenen moeten een familielid een zak bloed doneren om voor operatie in aanmerking te komen. Of dit niet al een hele planning is, elke dag zit de ruimte voor de operatiekamers ook weer vol met patiënten  die graag nog even gezien en snel geopereerd willen worden door de “blanke” dokters.

Operatie technisch was het zware dag, o.a. een schildklier die helemaal vast zat in de diepte wat een forse klus was, een tumor op het sternum die uit blrrk was met de borstkast, en een femurfractuur (bovenbeensbreuk) van 2 jaar oud die in diverse stukken als een zwabberend geheel aan de patient hing wat weer gestabiliseerd is waardoor de patient na revalidatie hopelijk weer mobiel gaat worden.

De patient van de schildklier was op de IC erg kortademig met een hoorbare ademhaling (stridor) geworden, hier ontstond wat paniek omheen. Na de patient in 45 graden te hebben gelegd, zuurstof en medicatie te hebben gegeven stabiliseerde de patient, ademhaling werd rustiger en was de rust wedergekeerd. 

Ook vandaag weer een lange dag, maar uiteindelijk met een tevreden gevoel allemaal terug naar onze huisvestiging waar Cecilia (hulp) weer heerlijk gekookt heeft en wij gezellig hebben nagebabbeld over de dag.

Zet je beste beentje voor..

De kop is eraf! De eerste dag in het ziekenhuis kenmerkt zich altijd door een ‘georganiseerde chaos’. Op zo’n eerste dag zijn we als team altijd aanwezig bij het ochtendrapport, waar we ons altijd weer even voorstellen, gevolgd door hartelijke begroetingen. Daarna moeten we ons even ‘settelen’. De koffers met spullen, die we voor de uitzending gebruiken komen tevoorschijn en kunnen weer worden gebruikt. Zo is er één koffer op de OK met schaars, maar essentieel materiaal voor de operaties van de klompvoeten en standscorrecties van de kromme beentjes. Die koffer wordt goed in de gaten gehouden. Dan zijn twee koffers opgeslagen bij de huishoudelijke dienst. In één ervan wat simpele maar zeer nuttige huishoudelijke materialen (kaasschaaf, gehaktmolen etc,  je zult maar zonder zitten, geen Blokker in de buurt). In de andere koffer een voorraad OK kleding. Na ons vorige bezoek hadden we de koffers achtergelaten, om door mensen van de technische dienst te worden opgehaald om op te bergen. We waren nog maar net weg, toen een aantal dieven hun kans schoon zagen om toe te slaan. De beide koffers waren verdwenen. De dieven waren echter niet ver gekomen. Ze hadden in de haast de grote koffers bij het hek van de compound opengebroken, om de waardevolle spullen eruit te halen. Waarschijnlijk omdat het op de hoofdweg iets te veel zou opvallen als ze met twee grote koffers zich uit de voeten probeerden te maken. Ze hadden vervolgens de koffers met inhoud achtergelaten, omdat de inhoud niet interessant genoeg voor ze was. De schade viel dus mee.

Bart kon op de OK direct aan de slag met twee patiënten met grote schildklieren en ik had mijn traditionele polikliniek dag. Gelukkig hadden onze collega’s met de hulp van het fysiotherapie personeel een behoorlijke selectie gemaakt van patiënten, die moesten worden gezien. Vooral Constancia ontpopt zich de laatste 2 uitzendingen als een betrouwbare kracht, waar we veel plezier van hebben. Uitermate efficiënt roept ze iedere patiënt binnen, registreert, legt nogmaals uit en loodst ze na beoordeling feilloos door de chaotische logistiek van het ziekenhuis. Ondanks het weer bijzonder grote aanbod van patiënten, waren we zowaar om half zes klaar!

Het was ook weer een boeiende verzameling met aandoeningen, die we mochten beoordelen. Zo zagen we enkele patiënten van de vorige uitzending terug, waarvan de meest bijzondere misschien wel de Masai jongen, met extreme X-benen. De vorige uitzending hebben we daar het ene been van gecorrigeerd. Hij was zo trots op zijn rechte been, dat hij direct bij binnenkomst zijn ’beste beentje voorzette’. Met een grote glimlach op zijn gezicht vroeg hij vervolgens of we ook zijn andere been wilden corrigeren.

Een half jaar geleden

'Kijk, dokter!