Maji salama

Samen lopen we over het ziekenhuisterrein, Paulo Mkubwa en ik.  Zijn bariton overstemt zo’n beetje alle andere geluiden in de omgeving.  Hij begroet alle medewerkers die hij tegenkomt joviaal en zijn lach domineert het gesprek.  Paulo heeft de bijnaam Mkubwa – de grote – niet gekregen vanwege overweldigend stemgeluid, maar vanwege zijn lengte.  Hij steekt ruim een kop boven mij uit en nog meer boven de meeste Tanzanianen.

Ondertussen probeer ik wijs te worden uit zijn rap mengelmoesje van Swahili en Engels.  Door de stichting Simba ben ik gevraagd mee te kijken en denken over de aan- en afvoer van water in het Sengerema ziekenhuis en vooral voor het te renoveren OK complex.  Paulo is degene binnen de technische dienst verantwoordelijk is voor gebouwen.  Daar valt ook de watervoorziening en afvoer onder.

Gisterochtend heeft hij mij op sleeptouw genomen en laat me alle ins en outs van het huidige systeem zien.  Bij alle gebouwen van het ziekenhuis, en dat zijn er wel een stuk of dertig, inclusief de kerk, staan zwarte kunststof reservoirs op stalen platforms van zo’n vijf meter hoog.  Elk met een capaciteit van zeker 6 kuub (één kuub is 1000 liter).  Maar verspreid tussen de gebouwen zijn er ook een aantal gemetselde ondergrondse en bovengrondse tanks van 20 tot 30 kuub.  We stoppen bij de meeste even om te kijken of er water in zit en of de pomp werkt om ze van de lage tanks naar de hoge reservoirs te pompen.  Paulo is tevreden, alles doet het en de meeste tanks zijn vol.  Zelfs een grote rechthoekige tank van zo’n 300 kubieke meter (zie foto 1).

Water is natuurlijk van levensbelang in een ziekenhuis en ik vraag naar de kwaliteit ervan.  Paulo waarschuwt me veelzeggend het vooral niet te drinken.  Hij vertelt dat het aangevoerd wordt vanuit Victoria, het grootste meer van Afrika, over een afstand van enkele tientallen kilometers.  Hij belooft me mee te nemen naar de intake en treatment facility van de waterleiding.  Verder komt een deel van het ziekenhuiswater als regenwater van de gebouwen.  De daken zijn zonder uitzondering gemaakt van metalen golfplaten.  Veel ervan hebben dakgoten met regenpijpen die het water naar de tanks voeren.  Ze werken niet allemaal meer.  Dat is maar goed ook, want veel van de daken van de oudere gebouwen zijn verroest.

Gelukkig staat er midden op het ziekenhuisterrein een Duits waterzuiveringssysteem (foto 2) dat een deel van het water omtovert tot maji salama (vredig water).  Een Amerikaanse organisatie heeft dit systeem gedoneerd aan het ziekenhuis.  Het gezuiverde water wordt naar verschillende reservoirs in het ziekenhuis gepompt waar het voor handenwassen en drinken gebruikt kan worden (foto 3).

Dit is natuurlijk de mooie en dankbare kant van elk watersysteem.  Maar even noodzakelijk en belangrijk is de afvoer van gebruikt water en het overschot aan regenwater via het riool.  Vaak wordt wel 60 procent van schoon water (maji safi) na gebruik afgevoerd als rioolwater (maji chafu).  Dus laat grote Paulo me dat ook zien.  Er liggen een flink aantal septic tanks verspreid over het ziekenhuisterrein.  Daarnaast lopen er ondergrondse buizen die het regenwater en de overflow van de septic tanks afvoeren.  

‘Waar naartoe’, vraag ik hem.  Paulo neemt me mee naar de grens van het ziekenhuisterrein en wijst naar een lager gelegen gebied aan de andere kant van de weg die langs het ziekenhuis loopt.  ‘Daar houdt de pijp op’, zegt hij. ‘Wordt het nog nabehandeld’, vraag ik.  ‘Nee, het zinkt daar gewoon weg in de grond.  Overmorgen stoppen we er wel even, als we naar het Victoriameer gaan.’   Ik ben benieuwd.  

Als laatste vertelt hij over het organisch afval, denk aan bloed, zo’n 25 placenta’s per dag, weggesneden gezwellen en de nodige  geamputeerde ledematen.  Deze worden in een afgesloten put gedumpt en één keer in de paar dagen door een suction truck van de gemeente afgevoerd.  Paulo kan me niet vertellen wat daar vervolgens mee gebeurt.

Het zal nog wel wat voeten in de aarde hebben, letterlijk en figuurlijk, om de wirwar van aan- en afvoerleidingen op een overzichtelijke manier te koppelen aan de te vernieuwen OK.  Donderdag komt de aannemer langs en gaan we het er vast wel over hebben.  Wat zou Afrika zijn zonder uitdagingen?

Daniël Schotanus  

Sengerema

28 sept. 2021