Een doordeweekse ochtend..

Woensdag ochtend, de bijen uit het nest naast de veranda zijn onrustig en zoemen onverminderd door. Gaat er een koningin uitvliegen vandaag? Wel zijn Erik, Jiska en Paulien vanochtend uitgevlogen. Ze hebben vanochtend de auto gepakt en zijn onderweg naar Oeganda. 

Ze willen daar een soortgelijk ziekenhuis als Sengerema Hospital bezoeken. Mogelijk kunnen ze daar dingen zien die weer in de toekomst van nut kunnen zijn. Jesse, de broer van Jiska woont en werkt daar en heeft ze getipt hierover. Als er Artsen zonder Grenzen bestaan dan is Jesse een Organisator zonder Grenzen. Ook al ligt voor hem de basis van zijn Afrikaans leven ook hier in Sengerema. De veranda waar wij nog een bakkie koffie drinken na het vroege afscheid is hoort bij het huis en de tuin waar Jesse en Jiska met hun ouders opgroeide. Jesse heeft daarna op heel veel plaatsen zijn werk terrein gehad maar vooral in de hoek van West-Tanzania, Ruanda, Burundi en nu Oeganda. De trip naar Jesse zal zeker weer wat bijzonders met zich mee brengen.

Erik en Jiska vertrouwen Thom, Irma en Bart de laatste twee dagen van onze uitzending toe. Dankzij hun krediet hier in Sengerema en hun introductie van ons kan dat ook. We hebben gisteren een goede overdracht gehad. Zowel van de patiënten als ook voor de logistieke dingen rondom het huis en de spullen die hier blijven voor het volgende bezoek van het team in september. 

We kunnen ook altijd terecht bij Marie Jose, die hier de dokter in charge is in het ziekenhuis en al zo lang werkt hier. Zij heeft een schat aan ervaring, kent de mensen en spreekt vloeiend Swahili. We hebben het gisteravond met haar ook nog over de patiënten gehad waar we nog het beloop van afwachten. Het is al weer bijna half negen, tijd om de witte jas van het haakje te halen en ons gezicht op de OK te laten zien. Het Ok programma is nog overzichtelijk, maar dat kan zomaar veranderen in de loop van de dag. We zullen zien, maar met "Habari za ashubi" zullen we dag weer openen... 

Bart

"Als ik een rugzak heb kan ik naar school!" Na een week is Thom ervoor gezwicht en deed zijn rugzak cadeau.

Dedicated teams

Dedicated teams

When evaluating our first week in Sengerema it became clear to us that adapting in Sengerema Hospital was an important issue. Not only for the six Dutchies, but also for the hospital staff which were again confronted with a few new wazungu (white humans) besides Erik en Jiska.

3 important factors

Where ever you are in the world, optimal surgical results depends on the assessment of 3 critical factors. The first important factor is the condition of the patient: is he/she able to recover from the additional trauma caused by surgery? Second, is the surgeon able to perform the operation and solve unexpected problems? Third, is the environment ready to provide the surgical care, not only peri-operative, but also postoperative. Could it treat complications?

The first factor is hard to measure. But some clinical experience helps to decide upon the condition of the patient. In most cases Tanzanian patients have more potential to recover from surgery when compared to patients from the Western countries. Though hard to argue, it might be due to a stronger challenged immune system and much more physical activity in daily life. The second factor, during our mission in Sengerema, has to be established by the surgeons themselves, because they have to decide if they can perform the surgical procedures. Even sometimes a surgeon has to decline a procedure that he already started. This could be because of unexpected problems that he is not able to solve, either due to his own expertise or because of the 2 other factors.

The environment

The third factor is multi factorial. It includes the hospital, such as the equipment and the professionals working at it. In the case of our mission, we had basically all we need to perform safe surgery. The theatre, the instruments and supportive equipment are well known before we set out. We even knew before we travelled to Sengerema that the device for electro surgery was out of order. We were happy to get an ERBE machine which we could bring with us in a suitcase, which works perfectly well.

Dedicated teams

While Erik treated several patients with more or less orthopedic procedures, Bart dealed with the patients who need general surgical treatments. Until now this latter group consisted of small children from 6 kg with hernia or soft tissue tumors in the neck region as well as adults with large goitre to be resected or colostomy to be closed and reestablish colon continuity. Every day Bart had the same theatre staff to support this variety of surgery.

Steven took care of the anesthesia together with Irma. Gabriel was the scrub nurse in nearly every operation. From preparing the patient until he was brought to the ward this team supplied optimal support for maximal results. We started with a time-out according to WHO-standards before the patient was anesthezised. Steven has very good skills even in the smallest childs and in deviated airways in goitre patients. Gabriel had in the mean time the proper instruments selected before we started and had already the necessary suture materials at hand. During surgery, when Bart thinks about the proper English name for the instrument he want to use next, he only had to look at the hands of Gabriel who already had it in his hand before naming it. When Steven was elsewhere, for example looking after the previous patient, Irma was caring for the anesthesia. Gabriel, who works also works as anesthetic nurse in Sengerema Hospital as well, was helpful to advise Irma while he was assisting the surgeons in the meantime

This dedicated team made working a pleasure and the results of surgery optimal. It is like working in our own hospital with some of the best staff. Although some western specialists consider a dedicated team as an efficient group of supportive staff which allows a quantitative higher output, we think that an optimal qualitative output is the most efficient result anyway. It is a privilege to have the opportunity to work with them all week long. And looking forward to next week working with such a team again!

Bart

Tijd voor ontspanning

Dit weekend brengen we door in Mwanza om even wat ontspanning te zoeken. Even alles laten bezinken en tijd om wat souvenirs te kopen voor het thuisfront en onszelf. En als je in Sengerema verblijft word je toch vaak nog benaderd voor allerlei problemen in het ziekenhuis. Dus vandaar ook de  keus om dit weekend naar Mwanza te gaan. Na wat uitgeslapen te hebben en een ontbijt zijn we naar de markt in Mwanza gegaan. Wat een drukte en wat een kleuren. Irma en ik hebben ons verbaasd over de kippen die verkocht werden. Het is ook zo leuk om te zien hoe alle mensen hun best doen om hun "waren" netjes te presenteren. We hebben allemaal wat souvenirs gekocht en hebben genoten van alles wat er te zien was. Tom heeft nog een enorme pot gekocht wat een hele grote uitdaging gaat worden voor de terugreis.
Erik en Jiska hebben nog wat boodschappen gedaan en hebben ons zowaar in deze drukte weer terug gevonden.
Morgen gaan we weer terug naar Sengerema. De foto's geven een leuk beeld vd markt van vandaag.

Goede Vrijdag!

Nog net voor het Paasweekend een bericht!

Het was vandaag een feestdag maar we mochten toch nog even een ochtend opereren. Ook al had ik langer door willen gaan, dan kon echt niet! Onze Tanzaniaanse teamleden hadden thuis familie wachten of moesten nog een reis maken om op bezoek te gaan. En het Nederlandse deel keek ook wel uit naar een paar dagen rust.  By the way: dat Pasen hier goed gevierd wordt kon ik vannacht goed merken. Vanuit mijn bed kon ik de nonnen tot in de laatste uurtjes horen zingen. 

Toch wilden we nog wat werk verzetten vandaag. Daarom waren Bart, Irma, Gabriel de scrub nurse, Steven de anesthesist en ik al vroeg van start gegaan met een operatie: opheffen stoma. Onze patient wilde er graag van af want het zijn hier echt ondingen. Er is geen stoma materiaal beschikbaar en patiënten moeten allerlei trics uithalen om het enigszins verzorgbaar te maken. Onze patient had welliswaar een oud stoma zakje om, maar dan met een ingenieus touwsysteem eraan om het op zijn plek te houden. (Dit  in tegenstelling tot de Nederlandse stomaplakkers). Anderen gebruiken een traditionele doek (Kanga) of zelfs een plastic tasje als stoma zak. Als Tanzaniaanse patient moet je dus creatief zijn! 

Als chirurg ook, bleek tijdens de operatie. Bij het losmaken van darmverklevingen (door de eerdere operatie) zagen we dat er pus in de buik zat. En niet zo'n beetje ook. En dat precies op de plek waar we de nieuwe darm verbinding wilde aanleggen. Dat verklaarde gelijk waarom de patient vaak buikpijn en bloedarmoede had. We besloten dat het risico te groot was om het stoma op te heffen, ondanks dat we wisten dat de patient er enorm van zou balen. Maar een nieuwe darmverbinding zal minder goed genezen door pus en ontsteking. We maakten daarom de buik goed zo goed als mogelijk schoon en pusvrij. Over een jaar zal de buik genezen zijn en dan is er een betere mogelijkheid om de patient van zijn stoma te ontdoen.

Aan het einde van de dag weer het rondje langs de patiënten. De patient waar we een dag eerder het stoma hadden opgeheven lag er goed bij. Een vrouw waar we een schildklier hadden verwijderd liep spontaan naar ons toe. "Hey, het gaat eigenlijk wel goed. Ik ga denk ik maar eens naar huis!" Ze bedankte ons uitgebreid en ging er vandoor. Op kinderafdeling keken we alle kinderen na. Een jongetje hadden we een dag ervoor behandelt aan een klaplong. Eindelijk kon hij weer lachen en we hadden hem een voetbal cadeau gedaan. Trots riep hij: "ik wil naar school want dan kan ik er met mijn vrienden mee voetballen!". Een aantal andere kids hadden ballonnen van ons gekregen. Zoiets hebben ze niet eerder gezien. En het bleek dat je er een super leuk spel mee kon spelen: de bal naar elkaar overslaan! Dat moet dus helemaal goed komen.

Nu even uitrusten en maandag weer aan de bak.

Pasake njema (Zalig Pasen!)

Thom Hendriks

Ssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssst

Voldaan zitten we na te praten over de dag van vandaag en gister. Het is indrukwekkend om hier in Sengerema te zijn. Alleen al de omgeving, de temperatuur, de geuren en het oefenen met wat woordjes Swahili. Habari, asante sana, mambo en poa is een belevenis. Maar ook de ziektebeelden die we hier tegenkomen zijn indrukwekkend, niet alleen de diversiteit maar ook de ernst van deze ziektebeelden waarmee de Tanzanianen hier naar het ziekenhuis komen. Het bezoek van de patiënten aan het ziekenhuis wordt vaak wel voorafgegaan met een bezoek aan de lokale dokter, waar kruiden, dranken en adviezen worden gegeven. Indien dit geen resultaat oplevert komen de mensen naar het ziekenhuis. 

Het liefst willen we alle patiënten helpen maar we zijn met name voor de chirurgische behandelingen hier. Soms is ons aandeel een druppel op een gloeiende plaat, maar... als er een druppel valt sist die enkele druppel echt en dat is dan toch ook heel mooi!

Zowel in het ziekenhuis als op de operatiekamer zijn de nieuwkomers al wat meer gewend aan alle gewoonten, gebruiken, mogelijkheden en onmogelijkheden. Aanpassen hieraan gaat al best goed we kunnen wel zeggen dat het Tanzaniaans/Nederlands operatieteam al aardig op elkaar zijn ingespeeld.

Diverse zwellingen zijn verwijderd, bij zowel kleine kinderen van enkele maanden oud tot enorme knollen van schildklieren. O-beentjes worden weer rechtgezet waardoor deze kinderen ook een betere toekomst tegemoet gaan. Wat wel schrijnend voelt is dat pijnmedicatie hier lastig te regelen is. Tijdens de operatie wordt ook geen tot weinig pijnstilling gegeven (dat is ook nauwelijks beschikbaar), en alle medicijnen die patiënten nadien moeten krijgen moeten de patiënten zelf betalen, dit is in veel gevallen niet mogelijk omdat ze hier gewoonweg geen geld voor hebben. Gelukkig hebben we ook veel paracetamol en diclofenac meegenomen (met dank aan alle mensen die dit hebben gedoneerd) en Jiska, Paulien en Irma proberen extra aandacht aan de pijn te schenken, zodat als de patiënten wakker worden ze iets van pijnstilling voor de eerste dagen hebben. In de ernstige gevallen hebben we gelukkig de beschikking over een morfinepreparaat wat we toe kunnen dienen (helaas is dit maar in beperkte mate aanwezig). 

Al met al drukke en volle dagen vol met druppels op de gloeiende plaat, we genieten van het sissen!

Lets call it a day!

De eerste dag op de OK zit erop. Ik zal voor me mezelf spreken maar wat een dag! Ik ben aardig gesloopt en blij dat ik onder m'n klamboe kan kruipen. De eerste uren op de OK was ik onwennig. Tja.. "Een maand bij de Gynaecologie en nu al alles kwijt" zeggen de chirurgen Bart en Erik dan. Maar toch interessant om de interactie tussen onze groep en de lokale anesthesisten en OK assistenten te peilen. En je thuis te voelen met alle andere lokale medische spullen en techniek (of juist gebrek eraan?!) 

Maar.. Hakuna matata, no problem at all! Erik was al snel aan de slag met operaties aan klompvoetjes en Bart met een operatie aan een schildklier en daarna een speekselkliertumor, geassisteerd door de anderen van het team. Alles verliep gesmeerd. 

Totdat een dokter aarzelend binnen kwam. "Please come to see patiënt!" Na de operatie gingen we mee met de dokter om mee te beoordelen en in te schatten of we konden helpen. De 30 jarige patiënt bleek al 3 dagen opgenomen met een heftige buikvlies ontsteking te hebben. Misschien wel door een darm perforatie (komt hier vaak voor). Het was al snel duidelijk: er moest snel actie komen anders overleeft de patiënt het niet. 

Niet veel later werd de patiënt jammerend van de pijn binnen gereden. Irma en Paulien waren er niet gerust op en zagen de patiënt steeds verder wegzakken. Ze grepen in met medicijnen en infuus. Uiteindelijk moest hij zelfs geintubeerd worden omdat zijn ademhaling langzaam stokte. De patient werd gestabiliseerd en we konden met de operatie beginnen. Ondanks verwoede pogingen van Bart, de scrub nurse en mij konden we gek genoeg niets in de buik vinden wat het ziektebeeld kon verklaren. Tijdens de operatie werd de situatie er niet veel beter op toen Irma en Paulien zagen dat het hart van de patiënt ermee stopte. Iedereen van het team was het eens: we kunnen niets meer doen. Kort daarop overleed de patient op tafel. Het condoleren van de familie ging Irma en mij door merg en been.

Het rondje langs de patiënten aan het einde van de dag heel veel goed. De dame van de schildklieroperatie lag er stralend bij. En de kindertjes lagen met mooie gekleurde gipsjes in bed. De moeders dankte ons uitgebreid en we gaven ze allemaal een ballon of armbandje cadeau. Onze dag was dus geslaagd! Tutaonana baadaye!

Thom

Wagonjwa wengi! (Veel zieken!)

Vandaag hebben we warm gedraaid op de poli. Hard doorwerken was het. De rij leek aan het begin van de ochtend overzichtelijk maar bleef maar groeien! Patiënten werden uit alle windstreken doorverwezen. Met hun dossier in hand: "Surgeon to see" of "Daktari Staal to see". Die klus hebben hebben we met z'n allen weten te klaren. O beentjes, klompvoetjes, struma en stoma's. Alles is al ingepland voor het OK programma van de komende twee weken! So far, so good!

Meer dan 50 tinten bruin

Zondag vertrokken we richting Sengerema. Na een goede rit en ongeveer een uur wachten op de pond kwamen we om 15.30 aan. Eerst maar eens alles uitpakken en een plekje geven. Wat een spullen hebben we bij ons. Na een kopje koffie gingen we naar het ziekenhuis om daar door zr. Marie José rondgeleid te worden. Meteen kwamen we al veel ellende tegen. Op de neonatologie lag een tweeling wiens moeder was overleden na een fluxus. Ze kwam te laat in het ziekenhuis. Toen we op de ICU kwamen lag daar een kindje dat niet meer ademde en wat het personeel nog niet doorhad en dus ter plekke overleed. En daarnaast nog veel meer schrijnende gevallen.
We hadden alweer genoeg indrukken en na nog wat gezellig te hebben gedronken gingen we allen vermoeid ons bed opzoeken.
Maandagmorgen om 6.30 de wekker gezet, want om 7.30 werden we verwacht bij de overdracht. Daarna hebben we de ok's bekeken en vervolgens zijn we naar de polikliniek gegaan. We hebben daar met z'n allen poli gedraaid. Erik en Bart bekeken alle casussen, Irma en ik waren hun "secretaresses" en Jiska  fungeerde veelal als tolk. Ook Tom bekeek een aantal kinderen die nog te jong waren om geopereerd te worden aan hun beentjes omdat het onder de 5 jaar nog weinig zin heeft. Tussendoor ging Tom nog even weg om bij een keizersnee te assisteren.  Al met al hebben we we een stuk of 70 patiënten gezien, wat een pathologie kwam er vandaag voorbij. Natuurlijk de kindjes met o- en x-beentjes, klompvoetjes, vergrote schildklieren,  stoma's die teruggelegd moeten worden etc etc. We hebben aantal ok's gepland voor morgen en overmorgen. Tom deed nog even een bevalling en Irma heeft samen met een anesthesie verpleegkundige een ronde gelopen langs de patiënten die morgen worden geopereerd. Nu moe maar voldaan in ons huis om daar gezellig een hapje met elkaar te eten.

Eerste kennismaking met Afrika

Het team is compleet, we zijn er klaar voor, op naar Afrika. We vliegen via Nairobi, met een tussenstop bij de kilamenjaro verder naar Mwanza. Op het vliegveld moesten we nog door de douane, dat was even spannend, want de koffers moesten open. Maar toen ze hoorden dat Erik & Jiska vloeiend Swahili spraken, was het ijs snel gebroken en bleef het bij de 3 koffers en mochten we snel door. Daar stonden ze ons al op te wachten en werden we met 2 auto's gebracht naar onze 1e verblijfsplek. Alhier stonden er al weer 2 patiënten op ons te wachten en werden door Erik bekeken. Daarna konden we even wat bijkomen en uitrusten. Vanavond werden we nog uitgenodigd bij Lucas een goede vriend van Erik & Jiska om nog wat te drinken. Nu moe maar voldaan nog even bloggen en straks heerlijk naar bed. Want morgen vervolgen we de reis naar Sengerema en gaan we kennismaken met het ziekenhuis. Maar daar morgen meer over. Voor nu weltrusten en tot morgen!

acties voor Tanzania

Dinxperlo in actie voor Tanzania

Nog maar twee weken en dan is het zover. Hier in Dinxperlo zijn we al druk bezig om op verschillende manieren geld bij elkaar te krijgen voor dit mooie werk. Op de basisschool de Bosmark, waar mijn kinderen op zitten zijn er ontzettend veel acties op touw gezet. De reacties zijn overweldigend en hartverwarmend.

Na afloop van de presentatie, die gegeven werd aan alle groepen van de Bosmark, kwam een meisje uit groep 7 bij mij: “Ze vertelde me dat ze speelgoed ging uitz55oeken en dat ’s middags zou komen brengen. Diezelfde middag stond ze aan de deur met een volle tas speelgoed en uit haar eigen spaarpot had ze 4 euro meegenomen.” Enthousiast vertelt ze: “Een andere jongen uit groep 3 kwam ook geld brengen uit zijn eigen spaarpot. Zijn moeder zei nog dat het wel heel veel was, maar zijn reactie was dat hij genoeg had en dan ging hij wel weer andere klusjes doen, zo bijzonder.”  Weer andere kinderen gingen cakejes bakken, haalden flessen op of bedachten andere manieren om geld te verdienen voor Tanzania. Vooral de foto’s van kinderen met kromgegroeide beentjes maakten grote indruk en het feit dat een operatie maar 35 euro kost en één paar nieuwe schoenen slechts 5 euro. “Meerdere moeders hebben me verteld dat hun kind zo onder de indruk was en dat ze direct iets wilden gaan organiseren om geld te verdienen voor de kinderen in Tanzania.”

Ook thuis is het een drukte van belang. Een vergeten hobby wordt door de kinderen weer opgepakt: loom armbandjes maken. Inmiddels liggen er al ruim 100 klaar. “Die worden straks als cadeautjes weggegeven aan de kinderen in het ziekenhuis.”

Ook is er op de Bosmark nog een rommelmarkt georganiseerd. Het was een gezellige drukte, maar belangrijker: er werd heel veel verkocht. Na de vakantie wordt duidelijk hoeveel geld er precies is opgehaald, maar de eerste berichten zijn al geweldig. “Ik had nooit durven dromen dat het zo’n succes zou worden. Ik ben er heel dankbaar voor. 

Inmiddels is de actie op de Bosmark voorbij, maar ook op Schaersvoorde wordt inmiddels nagedacht over mogelijke acties voor Tanzania.“En niet alleen de scholen doen mee, maar ook Jumbo Dinxperlo doet mee. De hele maand februari kunnen mensen hun statiegeld bon doneren aan stichting Simba. Het totale bedrag wordt uiteindelijk verdubbeld. 

Ik vind het echt heel bijzonder te zien hoe mensen/ kinderen meeleven en op hun eigen wijze mee willen werken om geld in te zamelen. Ik vind het echt hartverwarmend.

Na de vakantie hoor ik om wat voor een bedrag het gaat en zal ik dat met jullie delen.

Groetjes Paulien